Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Tufan Erhürman hangi mesajları verdi, ilk konuşması nasıl yorumlandı?

19 Ekim’de yapılan seçimde yüzde 62 oyla Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı seçilen Tufan Erhürman dün yemin etti ve Ersin Tatar’dan görevi devraldı. Erhürman devir teslim töreninde yaptığı konuşmada “Federasyon diyen de, iki devlet diyen de bu adada Kıbrıs Türk halkının eşit egemenliğinde hemfikirdir” dedi.

Erhürman, Türkiye ile istişare geleneğinin süreceğini de şu sözlerle vurguladı:

“Hiçbir Cumhurbaşkanı Türkiye ile istişare etmeden müzakere yürütmemiştir, bu benim dönemimde de değişmeyecek.”

Erhürman müzakere süreciyle ilgili olarak ise “müzakere olsun diye değil, çözüm olsun diye müzakere” anlayışını benimsediğini söyledi ve Kıbrıs Türk halkının siyasi eşitliğinin pazarlık konusu yapılamayacağının altını çizdi.

BBC Türkçe, Lefkoşa’da Erhürman’ın yemin ve devir teslim törenleri ile düzenlediği halka açık resepsiyonu izledi, Kıbrıslı Türklerle yeni liderlerinin ilk mesajlarını değerlendirdi.

Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Tufan Erhürman’ın yemin ve devir teslim törenlerinde Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz temsil etti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, Körfez turu sonrası uçakta gazetecilere yaptığı açıklamada, “Kuzey Kıbrıs’a yan bakmamız mümkün değil, bu kadar yatırımı boşuna yapmadık” dedi ve Tufan Erhürman’ı Ankara’ya davet ettiğini açıkladı.

Erhürman da devir teslim törenindeki konuşmasında, “Türkiye ile KKTC arasındaki ilişki herhangi iki devlet arasındaki ilişkilerle kıyaslanamayacak kadar özeldir” ifadelerini kullandı.

Erhürman, “Kıbrıs Türk halkı bu Ada’daki iki eşit kurucu ortaktan biridir” diyerek; hidrokarbonlar, enerji, güvenlik gibi konularda eşit söz hakkı vurgusu yaptı. Ayrıca Avrupa Birliği (AB), Birleşmiş Milletler (BM), Türk Devletleri Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı gibi kurumlarla daha aktif diplomasi yürütüleceğini söyledi.

Kuzey Kıbrıs’ın yeni liderinin konuşmasında “çocuklara ve geleceğe vefa” vurgusu yapması, Kıbrıs Türk halkını “dünyada hak ettiği yere kavuşturmanın ve dünyayla buluşturmanın” öneminden bahsetmesi dikkat çekiciydi.

Erhürman’ın iç politikaya yönelik olarak ise altını çizdiği kavramlar, “hukukun üstünlüğü ve liyakat” ile “tarafsızlık ve kucaklayıcılık” oldu.

Tufan Erhürman, Kuzey Kıbrıs’ta ana muhalefetteki Cumhuriyetçi Türk Partisi’nin (CTP) cumhurbaşkanı adayıydı. Koalisyon ortakları Ulusal Birlik Partisi (UBP), Demokrat Parti (DP) ve Yeniden Doğuş Partisi (YDP) ise bağımsız aday Ersin Tatar’ı desteklemişti.

Erhürmen’in cumhurbaşkanlığı seçimini büyük farkla kazanması sonrası, Kuzey Kıbrıs’ta 2022’de kurulan koalisyon hükümetinin geleceği de sorgulanıyor. Koalisyon ortaklarının 50 üyeli Cumhuriyet Meclisi’nde 28 sandalyesi var ve normal şartlarda genel seçim Ocak 2027’de yapılacak.

UBP milletvekilleri Erhürman’ın cumhurbaşkanı olarak ilk konuşmasında verdiği mesajlar ve hükümetin geleceği hakkında fazla yorum yapmak istemiyor. UBP’de son gelişmeleri, “Yeni bir Cumhurbaşkanı, yeni bir dönem. Hayırlı olsun” şeklinde yorumlayanlar var.

BBC Türkçe’ye konuşan CTP Lefkoşa Milletvekili Sami Özuslu ise 37 yıldır tanıdığı Tufan Erhürman’ın devir teslim törenindeki konuşmasının, seçim kampanyasında söylediklerinin özeti niteliğinde olduğunu söyledi.

Eski Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği Başkanı da olan Özuslu bu noktada, Erhürman’ın halkı kucaklama, her kesime kulak vermeye devam etme ve açık olma sözü verdiğini hatırlattı.

Özuslu’ya göre Erhürmen, Kıbrıslı Rum liderle (Nikos Hristodulidis) BM zemininde görüşmeye hazır olduğunun altını çizdi, Türkiye Cumhuriyeti’yle de iyi ilişki kurmak için doğru zemini bulma yönünde çaba harcayacağını kaydetti.

CTP milletvekili, Erhürmen’in cumhurbaşkanı seçilmesinin, Kıbrıs Sorunu’nun çözümü için de momentum yarattığı görüşünde:

“Daha seçilir seçilmez gerek güneyden yani Kıbrıslı Rum siyasilerden, gerek Yunanistan Dışişleri Bakanı’ndan (Yorgos Yerapetritis), gerek AB yetkililerinden gerekse de bizzat BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’ten pozitif mesajlar verildi.

“Toplumda da bugün sokağa çıksanız, ‘Evet yarın çözüm olacak’ beklentisi yok ama Tufan Hoca’nın çözümü doğru zeminde – Kıbrıslı Türklerin çıkarı zemininde -zorlayacağından, müzakere sürecinde Kıbrıslı Türklerin bu adanın eşit ortağı olmasından kaynaklanan haklarını da savunacağından herkes adı gibi emin.”

Kıbrıs uzmanı araştırmacı yazar, siyaset uzmanı ve akademisyen Mete Hatay da, Tufan Erhürman’ın Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı olarak yaptığı ilk konuşmayla ilgili olarak, “Seçim çalışmalarının devamı niteliğindedir, aynı mesajları vermiştir” dedi.

Mete Hatay’a göre Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, Erhürmen seçilir seçilmez hemen “hafif kurnazca” davranarak federasyon temelinde bir çözüm için müzakerelere başlanmasını istediğini söyledi.

Hatay, Erhürmen’e atfen, “Tabii ki federal çözüm Başkan’ın hedefi” diye konuştu ve ekledi:

“Ama bunun samimiyet testiyle yapılması taraftarı sanıyorum. Bundan dolayı da belli güven artırıcı önlemlerle ilgili bir çalışma yapılmasını, bunları test ettikten sonra da güveni kazanarak gereken adımlar atılmasını isteyecektir.”

Kıbrıs’ta geçmişte gündeme gelen güven artırıcı önlemler arasında; yeni geçiş kapılarının açılması, ortak bazı teknik komitelerin etkinleştirilmesi, mobil telefon şebekelerinin iki taraf arasında çalışabilir hale getirilmesi, Kayıp Şahıslar Komitesi’nin desteklenmesi ve bazı ortak çevre koruma projelerinin hayata geçirilmesi de bulunuyor.

Kıbrıs Cumhuriyeti, 2026’nın ilk yarısında AB Dönem Başkanı olacak.

Bayrak Radyo Televizyonu’ndan (BRT) gazeteci, belgesel yapımcısı ve yazar Fatma Arpalıklı ise Tufan Erhürman’ın konuşmasında verdiği en önemli mesajın, toplumu yeniden bütünleştirme ve birleştirme olduğunu söyledi.

Fatma Arpaklı’ya göre Erhürman’ın seçimi açık farkla kazanmasının en önemli nedeni ise Kıbrıs Türk toplumunun “yeniden kimliğine kavuşma” ihtiyacıydı.

Arpaklı, “halkın yeniden kendini bulmasının ve ‘Biz olma’ olgusuna yeniden kavuşacağına olan inancının”, seçimlerin sonucunda kritik rol oynadığı kanısında:

“Herhangi bir nefret söylemi olmamakla birlikte, Kıbrıs Türk toplumu zaman zaman Türkiye’deki bazı siyasilerin yapmış olduğu konuşmalar bağlamında kendini ötekileştirilmiş ya da bir noktada değersiz hissediyordu. ‘Biz de varız’ın aslında başka bir mesajı oldu bu seçim.”

CTP Lefkoşa Milletvekili Ürün Solyalı ise Tufan Erhürman’ın konuşmasında kardeşlik mesajı verdiğini, Kuzey Kıbrıs’ta kendisine oy versin-vermesin her kesime sahip çıkacağını vurguladığını söyledi.

Ürün Solyalı’ya göre Cumhurbaşkanı Erhürman, bundan önce olduğu gibi bundan sonra da Kıbrıslı Rumlarla görüşmelere hemen hazır olduğunu yineledi ancak bunun dört BM ilkesinin teyidiyle mümkün olacağının altını çizdi.

Bu ilkeler;

Ürün Solyalı, Erhürman’ın, müzakere sürecinin sonsuza kadar değil zaman tahditli ve takvimli bir yapılanmayla olması gerektiğinin altını çizmesine de dikkat çekti.

Solyalı’nın vurguladığı bir diğer konu da, Erhürman’ın da kaydettiği gibi, Kıbrıslı Rumların bundan önce olduğu gibi bundan sonra da masadan kalkmaları halinde, Kıbrıslı Türklerin bugünkü statükoya dönmeyeceği ve 3D talebinin (Doğrudan Uçuş, Doğrudan Ticaret, Doğrudan Temas) üzerine koyarak dünyanın bu statükoyu yıkmasını talep edeceği:

“Sayın Cumhurbaşkanı aslında, ‘Bu BM ilkelerinin bugün kabulüyle biz müzakerelere hazırız’ dedi. O anlamda Güney’e verdiği mesaj da çok önemliydi.

“Bizim için çok özel ülke, kardeş ülke olan Türkiye’yle bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da istişarenin önemli olacağını; daha iyi ilişkilerin, daha saygın ve daha fazla kardeşlik ruhunu benimseyen ilişkilere varmasıyla alakalı çalışacağını söyledi. Dolayısıyla bütün bölgelere önemli mesajlar verdi.”

Kuzey Kıbrıs’ın altıncı cumhurbaşkanı Tufan Erhürman hukukçu ve akademisyen kökenli bir siyasetçi.

Erhürman 1970’de Lefkoşa’da doğdu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde lisans, yüksek lisans ve doktora yaptı. Doktora tezi “İdarenin Yargı Dışı Denetimi ve Ombudsman”‘dı. Ankara, Lefkoşa ve Girne’de çeşitli üniversitelerde dersler verdi. 2014 yılında hukuk doçenti unvanını aldı.

2008-2010 arası dönemin Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat’ın müzakere heyetinde görev aldı. 2013’te CTP’den Lefkoşa Milletvekili seçilerek siyasete girdi. CTP’nin 2015’de genel sekreteri oldu, 2016’da genel başkanı seçildi. 2018-2019’da Kuzey Kıbrıs Başbakanı olarak görev yaptı ve 19 Ekim’de Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı seçildi.

Erhürman, çevre mühendisi Nilden Bektaş Erhürman ile evli. Edebiyat ve halk danslarına özel ilgisi olan Erhürman’ın üçü roman olmak üzere 14 kitabı bulunuyor.

Kıbrıs Sorunu’nun çözümüne yönelik son müzakereler, 2017 yılında İsviçre’nin Crans Montona kentinde yapıldı ve yine başarısızlıkla sonuçlandı.

Kuzey Kıbrıs ve Türkiye, Kıbrıslı Rumların yetki paylaşımını reddettiğini ve süreci tıkadığını; Kıbrıs Cumhuriyeti ise Türkiye’nin adadaki askeri varlığı ve garantörlük sisteminin devamında ısrarının çözümün önünde engel olduğunu savundu.

Kıbrıs Sorunu’nda müzakereler, uzun bir durgunluk döneminin ardından yeniden canlanma sinyalleri veriyor.

Taraflar arasında son dönemde diplomatik temaslar arttı, resmi görüşmelerin yeniden başlaması için zemin arayışları sürüyor.

Tufan Erhürman’ın federasyon temelli çözüm vizyonuyla göreve gelmesine, Kıbrıslı Rumlar olumlu bakıyor.

Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, Erhürman’ı tebrik etti, “Müzakerelere gelecek hafta bile başlayabilirim” dedi.

Ancak taraflar arasındaki ciddi görüş ayrılıkları sürüyor.

Erhürman’ın Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı olarak ilk konuşmasında vurguladığı gibi Türk tarafı Kıbrıs Türk halkının eşit egemenliğinde ısrarlı.

Rum tarafı ise hem buna sıcak baktığına dair sinyal vermiyor, hem de garantörlük sisteminin ortadan kaldırılmasında ve Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs’taki askerlerini çekmesinde ısrarlı görünüyor.