Uzmanlar uyardı: ‘Rusya bu hızla devam ederse Ukrayna’nın doğu cephesi çökebilir’

ABD Başkanı Joe Biden’ın Ukrayna’ya anti-personel mayınları sağlama ve Rus topraklarında uzun menzilli füzelerin kullanımına izin verme kararı, Rus ordusunun cephe hattındaki kazanımlarını hızlandırdığı bir dönemde geldi.

Savaş Araştırmaları Enstitüsü (ISW) verileri, Rusya’nın geçen yıla kıyasla 2024’te altı kat daha fazla toprak elde ettiğini ve ülkenin doğusundaki Donbas bölgesinde yer alan Ukrayna’nın stratejik lojistik merkezlerine doğru ilerlediğini gösteriyor.

Bu arada, Ukrayna’nın Rusya’nın Kursk bölgesinde giriştiği sürpriz saldırıda da bocalamalar yaşanıyor.

Uzmanlar saldırının başarısını sorgularken, bir uzman Ukrayna’nın asker sıkıntısı düşünüldüğünde “stratejik bir felaket” nitelemesini kullandı.

Bütün bu gelişmeler, ABD’de Donald Trump yönetiminin iktidara geleceği ve belirsizliğin arttığı bir dönemde yaşandı.

ABD’nin seçilmiş başkanı Ocak ayında görevi devraldığında savaşı bitireceğini söylemişti ve bazıları Trump’ın Ukrayna’ya askeri yardımı tamamen kesebileceğinden kaygılanıyor.

Savaşın ilk aylarında cephe hattı hızla değişti ve Rusya’nın ilk toprak kazanımı ardından, Ukrayna’nın karşı saldırısıyla geri püskürtüldü.

Ancak 2023 boyunca her iki taraf da önemli bir ilerleme sağlayamadı.

Fakat ISW’nin yeni verileri, 2024’te dengenin Rusya lehine değiştiğini gösteriyor. ISW analizlerini teyitli sosyal medya görüntüleri ve askeri hareketlilik haberlerine dayandırıyor.

ISW’nin verileri Moskova’nın bu yıl şu ana dek 2700 kilometrekarelik Ukrayna toprağı kazandığını gösteriyor. Rusya, geçen yılın tamamında sadece 465 kilometrekarelik bir bölgeyi ele geçirebilmişti.

BBC’ye demeç veren Kings College London’dan savunma araştırmacısı Dr. Marina Miron, Rusya bu hızla ilerlerse, Ukrayna’nın doğu cephesinin “çökmesi” ihtimali bulunduğunu belirtti.

1 Eylül- 3 Kasım arasında Rus güçlerinin 1000 kilometrekareden fazla toprak elde etmesi, Rusya’nın taarruzunun son aylarda hızlandığını gösteriyor.

Rus ilerlemesinin büyük kısmı Harkov bölgesindeki Kupiansk ve Kurakhove’de gerçekleşiyor. Buralar, Donestk bölgesindeki önemli ikmal merkezi Povrosk’a sıçrama tahtası olarak görülüyor.

Kupiansk ve Oskil Nehri’nin doğusundaki bölgeler 2022’deki Harkov saldırısında geri alınmıştı, ancak Rusya aşama aşama bu alanları ele geçirdi.

İngiltere Savunma Bakanlığı’nın geçtiğimiz günlerdeki istihbarat güncellemesinde, Rus güçlerinin Kupiansk’ın kuzeydoğudaki dış mahallelerini almaya çalıştığı belirtildi.

13 Kasım’da paylaşılan ve BBC’nin teyit ettiği görüntüler bu analizle uyumlu. Videoda bir Rus zırhlı konvoyu Kupiansk’taki önemli bir köprüye 4 kilometre kadar yaklaştıktan sonra püskürtülüyor.

Bu durum, Rusların bölgenin kontrolünü ele geçirdiği anlamına gelmese de, Ukrayna savunma hatlarının ne kadar çok baskı altında olduğunu gösteriyor.

Öte yandan Rusya, iki yıllık mücadeleden sonra Ekim’de önemli ikmal hatlarına hakim konumdaki Vuhledar kentinin geri alınmasından bu yana, Kurakhove bölgesine yığınak yapıyor.

Ukrayna güçleri şu ana dek kentin güney ve doğusundaki saldırıları püskürttü. Ancak cephe hattı giderek yaklaşıyor ve Rusya ayrıca kenti kuzey ve batıdan kuşatmaya çalışıyor.

Ukrayna Genelkurmayı’nın eski stratejik iletişim başkanı Albay Yevgeni Sasiko, Rusya’nın kentin etrafına “güçlü çeneler” yerleştirdiğini ve çökene dek savunmayı “çiğneyeceğini” belirtti.

BBC’nin teyit ettiği, kentten gelen görüntüler yıkımı ve meskun mahallerin büyük hasar aldığını gösteriyor.

ISW, Moskova’nın Ukrayna’da şu anda toplam 110.649 kilometrekarelik bir alanı kontrol ettiği sonucuna varıyor.

Ukrayna güçleri ise Kursk saldırısının ilk ayında sadece 1.171 kilometrekarelik bir alanı ele geçirdi. Daha sonraysa, Rus güçleri bu alanın yaklaşık yarısını geri aldı.

Toprak kazanımlarına karşın, Rusya’nın ilerlemesi büyük bir maliyeti beraberinde getirdi.

BBC Rusça’nın analizine göre Rusya’nın Şubat 2022’deki Ukrayna işgalinde en az 78.329 Rus askeri öldü. Rusya’nın bu yılın Eylül-Kasım ayları arasındaki kaybı, geçen yılın aynı dönemine göre bir buçuk kattan daha fazlaydı.

Kayıpların, Rus komutanların askerleri Ukrayna mevzilerinin üzerine dalga dalga gönderdiği taktikleri nedeniyle arttığı da belirtiliyor.

Rus ilerlemesine karşın, bazı uzmanlar aslında saldırı hızının hala yavaş olduğu görüşünde.

Askeri uzman David Hendelman, doğudaki Ukrayna güçlerinin cephenin çökmesini önlemek, asker ve malzeme tasarrufu yapmak için yavaş yavaş geri çekildiklerini belirtiyor.

Ukrayna, Ağustos ayında Rusya’nın Kursk bölgesine sürpriz bir saldırı başlattı. Rusya’nın karşılık vermekte neden bu kadar uzun süre beklediği net değil. Saldırıda Ukrayna güçleri sınırdaki bazı bölgeleri hızla ele geçirmişti.

Dr. Miron, Kursk saldırısı devam ettikçe Kremlin’in içeride bir siyasi bedel ödediğini, Rus genelkurmayının ise birlikleri diğer yerlerde kazanımlar elde ederken, Ukrayna güçlerini Kursk’ta tutmayı tercih ettiğini kaydediyor.

Ancak Moskova, şu anda kaybettiği kendi topraklarını geri almaya kararlı. Bölgeye 50 bin asker konuşlandırıldı.

Kursk bölgesinden gelen teyitli videolar şiddetli çatışmalar yaşandığını, Rusya’nın hem asker hem de malzeme anlamında ağır kayıplar verdiğini gösteriyor. Ancak veriler aynı zamanda, Ukrayna’nın bölgedeki kontrolünün daraldığı konusunda da açık.

ISW verilerine göre Ekim ayının başından bu yana Rusya karşı saldırılarında 593 kilometrekarelik alanı geri aldı.

Kursk saldırısı, ciddi kayıplar yaşandığı bir dönemde Ukrayna’nın moraline büyük katkı yapmıştı ve operasyonun cüreti, düşmanı şaşırtma ve hasar verme kabiliyetini hatırlatıyordu.

Ancak Dr. Miron Kursk saldırısının Ukrayna için hem “taktik deha” hem de “stratejik bir felaket” olduğunu söylüyor.

“Tüm fikir, potansiyel müzakereler öncesi biraz siyasi avantaj sağlamak, askeri anlamda da Rus güçlerini Donbas bölgesinden çıkıp, Kursk’u kurtarmaya zorlamaktı. Şu andaysa, bunu yerine Ukrayna güçlerinin Kursk’ta takılıp kaldıklarını görüyoruz.”

Kiev’in bazı en deneyimli ve etkili birliklerinin Kursk’ta savaştığı biliniyor. Batı’nın ileri teknolojiyle donattığı mekanize birlikler de Kursk’taki saldırıya katıldı.

Ukraynalı liderler, Kursk saldırısının Moskova’yı Ukrayna’nın doğusundaki güçlerinin bir kısmını yeniden konuşlandırmaya zorlayacağını ve böylece buradaki Rus ilerleyişini yavaşlatmayı umduklarını söylemişti. Uzmanlar bunun yerine, Ukrayna’da çatışmaların çok yoğun olmadığı yerlerdeki Rus birliklerinin kaydırıldığını söylüyor.

BBC’ye konuşan Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Yurri Clavilier “Cephenin farklı kesimlerinden Ukraynalı askerlere göre Kursk’a takviye gönderilen Rus birlikleri asıl olarak Herson ve Zaporijya’dan kaydırıldı” diyor.

“Oradaki çatışmalar Doğu’daki kadar yoğun değil. Harkov’a saldıran bazı Rus birlikleri Kursk’a yönlendirildi.”

Her iki taraf açısından da toprak kazanımı, potansiyel müzakerelerde vereceği güç açısından önemli. Henüz herhangi bir müzakere sürecinden bahsedilmese de, seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump savaşı 24 saat içinde sona erdirebileceğini söyledi. Ancak bunu nasıl yapacağından bahsetmedi.

Kararın kısmen, Ukrayna’nın Kursk bölgesine tutunması ve gelecekteki müzakerelerde pazarlık kozu olarak kullanılabilmesi için alındığı belirtiliyor.

Ancak Dr. Miron, Rusya’nın toprak kazanımlarının Moskova’ya daha güçlü bir müzakere pozisyonu sağladığına inanıyor.

Katkıda bulunan: Alex Murray