Ukrayna’da barış için beş ilke belirleyen AB’den savunma seferberliği

Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanları Ukrayna’ya destek ve Avrupa savunmasının güçlendirilmesi gündemiyle Brüksel’de bir araya geldiler.

Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşı ve değişen ortamda bunun Avrupa ve küresel güvenlik üzerindeki yansımalarını varoluşsal bir sınama olarak gören Avrupa Birliği, savunma harcamalarını artırma kararı aldı.

Tüm üyelerin üzerinde anlaştığı kararlar gereği, AB’nin güvenliğinin artırılması ve vatandaşlarının korunmasını desteklemek amacıyla gerekli araçlar ve finansman unsurları seferber edilecek.

AB liderleri, Avrupa’nın daha egemen, kendi savunmasında daha sorumlu, 360 derecelik bir yaklaşımla mevcut ve gelecekteki sınama ve tehditlere karşı özerk bir şekilde hareket etmek için daha donanımlı hale gelinmesi konusunda ulzaştılar.

AB, genel savunma hazırlığını güçlendirme, stratejik bağımlılıklarını azaltma ve kritik kabiliyet eksiklerini gidermeye karar verdi.

Bu hamlelerle ihtiyaç duyulan miktarlarda ve hızda daha iyi ekipman tedarik edebilecek konuma ulaşılması hedefleniyor.

Zirve sonrasında yayımlanan sonuç bildirisinde, Avrupa’nın güvenlik ve savunmasına yönelik harcamaların önemli ölçüde artırılmaya devam edilmesi gerektiği vurgulandı.

Hava ve füze savunması, topçu sistemleri, füzeler, mühimmat, insansız hava araçları, insansız hava araçlarına karşı sistemler, uzay ve kritik altyapı koruması da dahil olmak üzere stratejik etkinleştiriciler, askeri hareketlilik, siber, yapay zeka ve elektronik savaş öncelikli alanlar olarak belirlendi.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in, 4 Mart’ta açıkladığı 800 milyar Euro’luk Avrupa’yı Yeniden Silahlandır paketi de tartışmalarda önemli yer tuttu.

Von der Leyen, yıllara yayılacak bu paketin bir unsuru olarak üye ülkelerin savunma harcamaları için kaynak yaratma amaçlı 150 milyar Euro’luk ortak AB borçlanması da önerdi.

Komisyon’un önerilerini not eden liderler, konunun ivedilikle ele alınması talimatını verdiler.

Sonuç bildirisinde, güvenlik ve savunma alanında daha güçlü ve daha muktedir bir AB’nin küresel ve transatlantik güvenliğe olumlu katkıda bulunacağının altı çizildi.

Üyesi olan ülkeler için NATO’nun savunmanın temeli olduğu vurgusu da belgede yer aldı.

AB liderlerinin dikkat çeken bir başka vurgusunu ise AB üyesi olmayan oydaş ortaklarla çalışmanın önemi oluşturdu.

AB liderleri savunma konusunu 20-21 Mart ve 26-27 Haziran’da Brüksel’de düzenlenecek zirvelerde tekrar ele alacaklar.

Savaşın başlangıcından bu yana Ukrayna’da ABD’yle birlikte hareket eden AB, ekonomik ve askeri imkanlarını seferber etmiş durumda.

Bu yaklaşım, bir iki ülke dışında, şu ana kadar pek sorgulanmıyordu. ABD Başkanı Donald Trump’ın tavrı, AB’nin bu konudaki hesaplarını da altüst etti.

Liderler, Brüksel’deki zirvede her şeyden önce oluşan yeni durumu tarttılar.

Takınılacak tavrı netleştirmeye ve uzlaşı sağlamaya çalıştılar.

En önemli sorun da bu aşamada çıktı. Başından bu yana Ukrayna konusunda AB’nin genelinden ayrışan bir çizgiye sahip olan Macaristan bu tavrını bu zirvede de korudu.

Macaristan’ın çekinceleri nedeniyle Ukrayna kararları 27 ülke yerine 26 üyenin desteğini aldı.

Zirve sonunda hazırlanan metinde, Ukrayna’nın bağımsızlığına, egemenliğine ve uluslararası alanda tanınan sınırları dahilinde toprak bütünlüğüne yönelik sürekli ve sarsılmaz destek bir kez daha teyit edildi.

AB, kapsamlı, adil ve kalıcı bir barış için dikkate alınması gereken beş prensip belirledi:

Ukrayna’ya öngörülebilir ve düzenli mali yardımı sürdüreceklerinin altını çizen 26 AB üyesi, Rusya’ya baskıyı artırmaya devam edeceklerinin de altını çizdi.

Üye devletler, başta hava savunma sistemleri, mühimmat ve füzelerin teslimi olmak üzere Ukrayna’nın ivedi askeri ve savunma ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik çabaları acilen artıracak.

AB Zirvesi’nin ilgili bölümüne Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski de katıldı.

AB liderleri tarafından sıcak bir şekilde karşılanan Zelenskiy, toplantıya ilişkin açıklamalarında, “Ukraynalıların yalnız olmaması çok önemli. Bunu hissediyor ve biliyoruz” dedi.

Ukrayna’da barışa doğru hızlı ilerlemenin mümkün olduğunu göstermek için pratik öneriler hazırladığını belirten Zelenskiy, ilk önceliğini de belirlemiş gözüküyor.

Bu öncelik, enerji tesislerinin ve sivil atlyapının vurulmamasına yönelik bir moratoryum da dahil olmak üzere hava ve denizde saldırıların durdurulmasının tesisi ve takibi.

Bu fikir ilk kez Fransa tarafından gündeme getirilmişti.

Son dönemde savunma ve Ukrayna söz konusu olduğıunda Türkiye’ye bakışa ilişkin olarak şu ana kadarki tavrından farklı bir çizgiye gelen AB, zirve sonrasında da pek olağan olmayan bir adım atacak.

AB Konseyi Başkanı Antonio Costa, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, 7 Mart’ta, Türkiye, İngiltere, İzlanda ve Norveç’i, “AB dışı ortaklar” sıfatıyla, videokonferans yöntemiyle bilgilendirecekler.

Videokonferansta, bir son dakika değişikliği olmaması halinde, Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından temsil edilmesi bekleniyor.

Zirvenin sonuçlarının iletileceği bilgilendirmede bu ülkelerin görüşleri de alınacak.