Nöbetçi Eczaneler
Kadıköy Moda’da bir asırdan fazladır varlığını sürdüren Yeni Moda Eczanesi’nin rengarenk ecza şişeleri, irili ufaklı havanları ve eczacılığa dair pek çok gereçle dolu rafları, müşterileri vakitte seyahate çıkarıyor.
Eczacılığa dair onlarca yıldır itinayla biriktirilen beherler, şişeler, ilaçlar, reçete koleksiyonları, reçete kayıt defterleri, ilaç imali için gereken kimyasal unsurlarla Yeni Moda Eczanesi, Türk eczalık tarihine ışık tutuyor.
Eczanenin 3. jenerasyon sahibi olan Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Demir Sezer, dedesinden kalan 130 yıllık aile yadigarının tarihçesini AA’ya anlattı.
Ailelerinde eczacılığın babadan oğula geçtiğini aktaran Sezer, yıllara meydan okuyan dolapları ve dekoruyla insanı bir sinema sahnesinin içinde hissettiren eczanenin öyküsünün Kızıltoprak’ta başladığını söyledi.
“Halk ortasında el imali denilen ilaçlar yapardı”
Eczanenin, birinci olarak Faik İskender Beyefendi tarafından Eczane-i Saadet ismiyle Kızıltoprak’ta kurulduğunu lisana getiren Sezer, şöyle konuştu:
“1928’de çıkan Tahdit Kanunu gereği Kızıltoprak’taki iki eczaneden birinin kapanması gerektiğinden, eczane Moda’ya taşındı. 1936’da Faik İskender Beyefendi vefat ettikten sonra satılığa çıkan eczaneyi bir yıl sonra İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesinden 1925’te mezun olan dedem Halil Nejat Sezer satın aldı ve ismini Yeni Moda Eczanesi olarak değiştirdi. Dedem, 44 yaşında vefat edince, 1950’de babam Melih Ziya Sezer, eczaneyi yönetim etmeye başladı. Babamı geçen yıl kaybettik. Öldüğü güne kadar babam burada hizmet vermeye devam etti. “
Sezer, babasının 5 yaşından itibaren eczanenin içinde yetiştiğini belirterek, “4 nesil eczacı bir aileden geliyorum. Dedem, babam ve ben İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi mezunuyuz. Ben işin eğitim kısmında kaldım. Babam işini çok seviyordu. Halk ortasında el imali denilen ilaçlar yapardı. Kendisine ilişkin 800 formülasyonu vardı. Moda halkı da kendisini çok severdi.” diye konuştu.
“Dedemle başlayan koleksiyon yaklaşık 100 yılık bir süreci içeriyor”
Eczanenin dekorasyonunun da bugünkü eczanelerden çok farklı olduğunu vurgulayan Sezer, dekorasyonda anova şekli mobilyaların kullanıldığını, bunların aslına sadık kalınarak yıllar içinde tamiratlar gördüğünü anlattı.
Sezer, eczane içinde büyük bir koleksiyon olduğunu tabir ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Koleksiyonun içinde büyük ilaç firmalarının bal mumu damgalı birinci müstahzarları (ilaç) ve dedemin bir ruhsat sertifikası bulunuyor. Eczanenin içindeki raflarda yer alan ilaçlar aslında Türkiye ilaç tarihini yansıtıyor. 10 bin kesimin yer aldığı önemli bir koleksiyon mevcut. Dedem ve babamdan kalan eczanede, Türkiye ilaç tarihinin sıfırdan başlayıp nereden nereye geldiğini anlatan varlıklı bir koleksiyondan kelam edebiliriz. Elimizdeki reçete koleksiyonu, Osmanlı’dan günümüze kadar gelen 5 bin reçeteden oluşuyor. Bunların içinde 1800’lü yılardan kalan reçeteler de var. Bu koleksiyon dedemle başlıyor ve yaklaşık 100 yılık bir süreci içeriyor. “
“Eczacının yeteneğini konuşturduğu yer laboratuvardır”
İlaç bölümünün artık sanayileştiğini aktaran Sezer, “Eczacılık aslında ticaret değil bir sanattır. Halk ortasında el üretimi diye tabir edilen ilaç aslında eczacının sanatını icra ettiği yegane kısımdır. Eczacının yeteneğini konuşturduğu yer laboratuvardır. Eczanemizdeki laboratuvar ve bankonun da yüz yıllık bir geçmişi var.” diye konuştu.
Dedesi ve babasının eczacılığın yanında sanatla da çok ilgili olduğunu vurgulayan Sezer, şu sözleri kullandı:
“Dedem eczacılık okurken bir taraftan da konservatuvara gitmiş, bir periyot gazetecilik yapmış. Babamın da 6 şiir kitabı vardı. Eczanesi çok sayıda sanatkarın uğrak yeriydi. Hatta Barış Manço bir gün geldiğinde çok beğenmiş ve babamdan tarihi bankoyu istemiş. Babam, 100 yıllık bir geçmişi olduğu ve öbür mobilyaları tamamladığı için bu teklifi kabul etmemiş. Özdemir Asaf, Genco Erkal üzere birçok sanatçı da babamı ziyarete gelirdi.”
“Babam, müzenin kolay ulaşılacak bir yerde olmasını istiyordu”
Sezer, kendi çocukluğunun da Yeni Moda Eczanesi’nde geçtiğinin altını çizerek, “Babamdan çok etkilendiğim için eczacılık fakültesine gittim. Oğlum da dedesiyle burada çok vakit geçirdi fakat o şimdi 12 yaşında ve hangi mesleği seçeceğine karar vermedi.” diye konuştu.
Eczaneyi, başta eczacılık fakültesi öğrencileri olmak üzere ilkokuldan liseye kadar birçok öğrencinin ziyaret ettiğini aktaran Sezer hatta eczaneyi görmek için özel tipler düzenlendiğini söyledi.
Sezer, en büyük hayalinin, Türkiye’deki ilaç endüstrinin tarihçesini anlatan 130 yıllık ve 10 bin modüllük koleksiyona sahip eczanenin bir müzeye dönüşmesi oluğunu belirterek, “Buranın müze olması babamın hayaliydi. Aslında biz mevcut binanın müze olmasını istiyorduk lakin kentsel dönüşüme girmesi kelam konusu. Bu nedenle birkaç yer belirledik ancak şimdi netleşmedi. Babam her vakit müzenin, halkın kolay ulaşacağı bir yerde olmasını istiyordu.” diye konuştu.