Erdoğan, Zelenskiy ile Trump’ın barış girişimini görüştü: ‘Türkiye ideal evsahibi olur’

Gelecek hafta 3. yılını dolduracak olan Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin diplomatik yollarla sonlandırılmasına ilişkin trafiğin arttığı bir dönemde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya geldi.

Erdoğan ve Zelenskiy, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un Riyad’daki görüşmelerinin tamamlanmasının hemen ardından basının karşısına çıktılar ve ele alınan konuları kamuoyuyla paylaştılar.

İki liderin gündemindeki en önemli konu Rusya-Ukrayna savaşının sonlandırılmasına ilişkin son günlerde artan çabalar oldu.

Ukrayna Devlet Başkanı, Riyad görüşmesine ilişkin bir soru üzerine, “sürpriz” olarak tanımladığı ve medyadan öğrendiği Rus-Amerikan görüşmesine davet edilmediklerini vurguladı ve Ukraynasız barış görüşmelerinin bir yere varmayacağı görüşünü yineledi.

Normalde Ankara’dan Riyad’a geçmesi gereken Zelenskiy, Rubio-Lavrov görüşmesine tepki olarak Suudi Arabistan ziyaretini 10 Mart’a ertelediğini söyledi.

Zelenskiy, “Barışı en çok isteyen biziz” ifadesini kullanırken, varılacak anlaşmanın adil olması gerektiğini ve Ukrayna’ya yeterli güvenlik garantilerinin sağlanmasının önemine işaret etti.

Ukrayna lideri, bu konular ve güvenlik garantilerinin ele alınacağı görüşmelerde ABD’nin yanı sıra Avrupa Birliği, Türkiye ve İngiltere’nin de yer alması gerektiğini söyledi.

“ABD ve Avrupa’daki birkaç ülkenin Ukrayna’nın NATO üyeliğine karşı çıktığını biliyoruz” diyen Zelenskiy, “Güvenlik garantilerinin verilmesi bu nedenle önemli. Rusya’dan korktuğumuz için değil ama bu savaşın tekrarlanmaması için” ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya-Ukrayna arasında süratli bir anlaşmaya varılması konusundaki yaklaşımının Türkiye’nin son üç yıldır uyguladığı aktif diplomasiyle örtüştüğünü kaydetti.

Erdoğan, “Rusya ile Ukrayna ve Amerika arasında önümüzdeki dönemde gerçekleştirilmesi muhtemel görüşmeler için ülkemiz ideal bir evsahibi olacaktır,” ifadelerini kullandı ve Türkiye’nin her iki tarafça “güvenilir arabulucu” olarak görüldüğünü kaydetti.

Cumhurbaşkanı, barış görüşmeleri öncesinde Karadeniz’de seyrüsefer güvenliği konusunda yeni bir düzenleme yapılmasının süreç için önemli bir güven artırıcı önlem unsuru olacağını da kaydetti.

Görüşmede, barış masasının hemen kurulmasından yana olan ve o müzakerelerde yer almak isteyen Türkiye’nin, bu ziyaret sırasında da her türlü oynamaya hazır olduğu mesajını vermesi bekleniyordu.

Zelenskiy’nin stratejik ortak olarak tanımladığı Türkiye ile başta savunma sanayi olmak üzere ilişkileri güçlendirme arayışında olduğu kaydediliyor.

Birleşik Arap Emirlikleri ve Türkiye’yi kapsayan bir tura çıkan Zelenskiy, 18 Şubat Salı günü Ankara Cumhurbaşkanı Erdoğan ile baş başa ve heyetler arası görüşmeler gerçekleştirdi. Ukrayna lideri ve Suudi Arabistan ziyaretini ise ileri bir tarihe erteledi.

Ziyaretle ilgili resmi açıklamayı yapan Cumhurbaşkanlığı İletişim Direktörü Fahrettin Altun, iki liderin görüşmesi sırasında stratejik ortaklık ilişkilerinin tüm boyutlarıyla gözden geçirileceğini ve iki ülke arasındaki iş birliğinin daha da güçlendirilmesi için atılacak adımların ele alınacağını kaydetmişti.

Tarafların Ukrayna’daki son gelişmeler konusunda fikir alışverişinde bulunacakları da belirtildi.

Zelenskiy, 24 Şubat 2022’de başlayan Rusya’nın işgal girişiminden sonra Türkiye’yi Temmuz 2023 ve Mart 2024’te ziyaret etmişti. Bu Ukrayna liderinin üçüncü Türkiye ziyareti oldu.

Zelenskiy’nin bu ziyaretini diğerlerinden çok daha önemli kılan unsur zamanlamasıydı.

Ukrayna Devlet Başkanı ile Türk Cumhurbaşkanı’nın Ankara’da görüştüğü saatlerde Riyad’da ABD’nin yeni yönetimi ile Rusya arasındaki ilk üst düzey yüz yüze temas gerçekleşti.

14-16 Şubat arasında düzenlenen Münih Güvenlik Konferansı’na katılan ABD’li yetkililerin “Ukraynasız Ukrayna-Rusya barış görüşmeleri” olarak tanımlanan bir süreci başlatacaklarına ilişkin mesajlarının ardından gelen bu temaslar sürecin bundan sonraki aşamaları açısından önem taşıyor.

Zelenskiy’nin bu nedenle, böyle kritik bir süreçte ABD Başkanı Donald Trump’ın “dostum” dediği Erdoğan ile görüşmek üzere Ankara’ya gelmeyi tercih etmesi dikkat çeken bir gelişme olarak görülüyor.

Bu da iki liderin Ankara’dan verecekleri mesajların uluslararası toplum tarafından da dikkatle takip edilmesini gerektiren bir unsur olarak görülüyor.

İki liderin ağırlıklı ele alacakları konunun 2022’den bu yana devam eden savaşın nasıl sonlandırılacağına ilişkin olması bekleniyordu.

Türkiye, Rusya’nın işgal girişiminin başladığı Şubat 2022’den sadece bir ay sonra Ukrayna ve Rusya dışişleri bakanlarını Antalya’da bir araya getirmiş, daha sonra da uzmanlar seviyesinde İstanbul barış görüşmelerinin devamını sağlamıştı.

Sonuç alınamasa da bu girişim, iki tarafı bir araya getiren tek inisiyatif oldu.

Her iki ülkeyle de yakın ilişkisini sürdüren Ankara, bu yeni süreçte yer almak istediğini gizlemiyor.

16 Şubat’ta TRT World kanalına bir demeç veren Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, “Türkiye, Ukrayna’da barışa katkıda bulunmak ve Ukrayna’nın yeniden inşasına katkıda bulunmak için her türlü rolü oynamaya istekli ve hazır” ifadelerini kullandı.

Aşamalı bir barış planına gereksinim duyulduğunu aktaran Fidan, “Şu an ABD yönetimi, Avrupalılar ve bizler; hepimiz, olası ateşkes ve barış planının farklı yönleri üzerinde çalışıyoruz. Ancak, kısa vadeli acil ateşkes ihtiyacını uzun vadeli stratejik kaygılarla birleştirmek şu anda çok önemli bir konu. Şu anda üzerinde çalıştığımız konu tam olarak bu” dedi.

Ankara, sadece ABD’nin arabuluculuğuyla bu sürecin doğru yönetilemeyeceği düşüncesinde. Avrupalıların yanı sıra Türkiye’nin de devrede olması gerektiği Türk yetkililer tarafından sık sık dile getiriliyor.

Erdoğan’ın da görüşmelerde Türkiye’nin bu süreçte evsahipliği de olmak üzere her türlü katkıda bulunmaya hazır olduğu mesajını vermesi bekleniyordu.

Zelenskiy’in NATO üyesi Türkiye temaslarında ağırlıklı olarak gündeme getirmesi beklenen konuların başında güvenlik garantisi ve olası bir anlaşmanın gözlenmesi ve korunması için Avrupalı güçlerden oluşan bir barış gücü oluşturulması bulunuyor.

2022’de yapılan ancak sonuç alınamayan barış görüşmelerinde Türkiye’nin de aralarında olduğu “garantörler grubunun” oluşturulması gündeme gelmiş, Ankara buna sıcak baktığını kaydetmişti.

Erdoğan, 2023 Temmuz ayında görüştüğü Zelenskiy’e Ukrayna’nın NATO’ya katılımını desteklediğini güçlü ifadelerle dile getirmişti.

Ancak diplomatik kaynaklar, özellikle Trump’ın iktidara gelmesinin ardından değişen koşullara dikkat çekiyorlar ve tüm ülkelerin değişen koşullara göre tutumlarını gözden geçirdiklerini kaydediyorlar.

Türkiye’nin olası bir barış anlaşması durumunda barış gücüne katılıp katılmayacağının da süreç içinde ele alınacağını belirtiyorlar.

Erdoğan-Zelenskiy görüşmesinde iki ülke arasında son dönemde giderek gelişen savunma sanayi işbirliğinin güçlendirilerek sürdürülmesi de önemli başlıklar arasında yer alıyordu.

İki ülke arasındaki askeri işbirliği, 2014’te Kırım’ın Rusya tarafından işgal ve ilhakı sonrası başladı ve yıllar içinde gelişti. Ancak 2022 sonrası bu işbirliği daha farklı bir hal aldı.

Türkiye, Rusya’nın işgalinin başlamasından bu yana Ukrayna’ya başta silahlı insansız hava araçları (SİHA) olmak üzere önemli miktarda silah ve askeri ekipman sağladı.

Türk SİHA’larının özellikle savaşın ilk döneminde Rusya’nın ilerleyişini durdurma konusunda önemli başarı elde ettiği Ukrayna tarafından da dile getirilen bir unsur. Rusya da bu durumu çeşitli düzeylerde sık sık gündeme getirdi ve Türkiye’yi eleştirdi.

“Bayraktar” SİHA’larını üreten Baykar’ın Ukrayna topraklarında inşa ettiği fabrikanın bu sene sonuna doğru tamamlanması ve üretime geçmesi bekleniyor. Türkiye’nin Ukrayna donanması için ürettiği korvetlerin de 2025-2026 döneminde teslim edilmesi planlanıyor.

Zelenskiy, son ziyaretinde korvetlerin yapıldığı tersaneyi ziyaret etmiş ve Türkiye-Ukrayna ilişkilerinin stratejik boyutuna dikkat çekmişti.

İki ülke savunma sanayi alanındaki işbirliğini bundan sonraki süreçte de güçlendirmeyi istediklerini kaydediyorlar. Ankara’da yapılacak temaslarda bu konuda atılacak somut adımların ele alınması öngörülüyor.

Temaslarda iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin büyütülmesi ve Ukrayna’nın yeniden yapılanmasında Türk özel şirketlerinin de devreye girmesi gibi konuların da görüşülmesi bekleniyordu.