BM İklim Zirvesi: Azerbaycan COP29 yetkilisi fosil yakıt anlaşmasını teşvik ederken görüntülendi

BBC, 11 Kasım’da başlayacak BM İklim Değişikliği Zirvesi COP29’da üst düzey bir görevlinin yetkisini fosil yakıt anlaşmaları yapmak için kullandığına işaret eden belgelere ulaştı.

BBC, Azerbaycan’ın COP29 ekibinin başkanı Elnur Soltanov’un bu amaçla görüşmeler yaptığını gösteren video kaydı ve e-postaları inceledi.

Gizli kayıtlarda Soltanov, potansiyel bir yatırımcı gibi davranan biriyle devlet petrol ve gaz şirketi Socar’da “yatırım fırsatları” hakkında konuşurken görülüyor.

Soltanov video kaydında, “Geliştirilmesi gereken çok sayıda gaz sahamız var” diyor.

Soltanov, COP29’un CEO’su olmasının yanı sıra Azerbaycan Enerji Bakan Yardımcısı ve Socar’ın yönetim kurulunda yer alıyor.

Azerbaycan’ın COP29 ekibi, konu hakkındaki sorulara yanıt vermedi.

İklim görüşmelerinden sorumlu BM organının eski başkanı Christiana Figueres, BBC’ye yaptığı açıklamada Soltanov’un yaptığının “kabul edilemez” ve COP sürecine “ihanet” olduğunu söyledi.

Petrol ve gaz Azerbaycan’ın toplam ekonomisinin yaklaşık yarısını ve ihracatının yüzde 90’ından fazlasını oluşturuyor.

Petrol de kömür gibi fosil yakıt kaynağı.

Fosil yakıtlar, yandıkları zaman karbondioksit gibi dünyanın ısınmasına yol açan gazlar açığa çıkardıkları için iklim değişikliğinin ana sebebi olarak görülüyor.

Son küresel iklim zirvesinde fosil yakıtlardan uzaklaşma konusunda anlaşmaya varılmıştı.

BM iklim bilimi organı Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, 2050 yılına kadar ve sonrasında petrol ve doğal gazın bir miktar rol oynayacağını kabul ediyor; ancak “yeni petrol ve gaz sahaları açmanın küresel ısınmayı 1.5C ile sınırlandırma hedefiyle bağdaşmayacağını” vurguluyor.

BBC, insan hakları örgütü Global Witness tarafından hazırlanan belgeler ve gizli video kayıtlarını inceledi.

Örgütün temsilcilerinden biri, enerji alanında uzman olduğunu söyleyen hayali bir Hong Kong yatırım şirketinin başkanı kılığında COP29 yetkilileriyle irtibata geçti.

COP29 zirvesine sponsor olmak ve karşılığında Azerbaycan’ın devlet enerji şirketi Socar’daki yatırım olanaklarını görüşmek istediğini belirterek Soltanov ile online bir toplantı ayarladı.

Toplantı sırasında Soltanov potansiyel sponsora konferansın amacının “iklim krizini çözmek” ve “hidrokarbonlardan adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde uzaklaşmak” olduğunu belirtti.

Petrol ve gaz şirketleri de dahil olmak üzere herkesin “çözümlerle gelebileceğini”, Azerbaycan’ın “kapılarının açık olduğunu” ifade etti.

Bununla birlikte, petrol ve gaz da dahil olmak üzere anlaşmalarla ilgili görüşmelere de kapalı olmadığını söyledi.

Soltanov başlangıçta potansiyel sponsorun Socar’ın dahil olduğu “yeşil dönüşüm projelerinden” bazılarına yatırım yapmakla ilgilenebileceğini söyledi, ama daha sonra Azerbaycan’ın yeni boru hattı altyapısı da dahil olmak üzere gaz üretimini artırma planlarıyla ilgili fırsatlardan bahsetti.

Soltanov kayıtta “Kurulabilecek pek çok ortak girişim var. Socar, Asya da dahil olmak üzere dünyanın her yerinde petrol ve gaz ticareti yapıyor” dedi.

Soltanov daha sonra doğal gazı bir “geçiş yakıtı” olarak tanımladı ve “Belli miktarda petrol ve doğal gaz üreteceğiz, belki de sonsuza kadar” diye ekledi.

Soltanov tartışmaların başlamasına yardımcı olmaya istekli görünerek potansiyel sponsora “Görüşmelere başlayabilmeleri için sizin ekibinizle onların ekibi [Socar] arasında bir temas kurmaktan mutluluk duyarım” dedi.

Birkaç hafta sonra sahte Hong Kong yatırım şirketi bir e-posta aldı: Socar bu girişimi takip etmek istiyordu.

COP sürecinin bir parçası olarak iş anlaşmaları yapma çabası, bir COP yetkilisinden beklenen davranış standartlarının ciddi bir ihlali olarak görülüyor.

Bu etkinliklerin, daha fazla satış yapmakla değil, dünyanın fosil yakıt kullanımını azaltma çabalarıyla ilgili olması bekleniyor.

İklim müzakerelerinden sorumlu BM organı, video hakkında doğrudan yorum yapamayacağını ancak konferansa ev sahipliği yapan herkese “aynı titiz standartların” uygulandığını ve bu standartların “başkanlık görevlileri açısından tarafsızlığın önemini” yansıttığını belirtti.

Küresel sıcaklık artışlarını 2C derecenin çok altında sınırlamak üzere 2015 Paris anlaşmasının imzalanmasına nezaret eden Christiana Figueres BBC’ye yaptığı açıklamada, COP sürecindeki yetkililerin konumlarını petrol ve gaz anlaşmaları yapmak için kullanmasının COP’un amacına “aykırı ve korkunç” olmasının yanı sıra sürece “ihanet” olduğunu söyledi.

BBC ayrıca COP29 ekibi ile yatırımcı görünümündeki kişi arasındaki e-postaları da gördü.

Bir yazışmada, Socar’ın tanıtımı ve COP29 sırasında “sürdürülebilir petrol ve gaz yatırımı” konulu bir etkinliğe katılımı karşılığında sahte bir şirketle 600.000 dolarlık bir sponsorluk anlaşması tartışılıyordu.

Yetkililer, zirveye tam erişim sağlayan beş giriş kartı teklif etti ve başlangıçta firmanın sürdürülebilirlik konusunda bazı taahhütlerde bulunmasını gerektiren bir sözleşme hazırladı. Daha sonra geri adım atıldı, bir şart kaldırıldı ve bir diğerinde “düzeltmeler” yapılması düşünüldü.

Azerbaycan’ın COP29 ekibi ve Socar, BBC’nin yorum talebine yanıt vermedi.